ویروس سین سی شیال تنفسی(RSV)

به گزارش سازمان بهداشت جهانی، ویروس سنسیشیال تنفسی انسانی (RSV) یا Respiratory Syncytial Virus یک عامل شایع جهانی عفونت دستگاه تنفسی تحتانی در تمام گروه های سنی است. در نوزادان و کودکان خردسال، اولین عفونت ممکن است باعث برونشیولیت شدید شود که گاهی می تواند کشنده باشد. در کودکان بزرگتر و بزرگسالان بدون بیماری های زمینه ای، عفونت های مکرر دستگاه تنفسی فوقانی شایع بوده و از عفونت تحت بالینی تا بیماری علامت دار دستگاه تنفسی فوقانی را شامل می شود. بعضی از کودکان که در طی یک شیوع با ویروس آلوده شده‌اند، دوباره در طی شیوع بعدی حتی با فاصله 9 ماه بین شیوع‌ها می توانندآلوده ‌شوند. عفونت مجدد با ویروس RSV، اغلب در طی چند سال نخست زندگی رخ می‌دهد. در طی هر اپیدمی زمستانی میزان حمله در مراکزی مثل مهد کودک‌ها به 100 درصد می‌رسد. عفونت مجدد بالغین هم با ویروس RSV نیز معمول است. کارکنان بخش کودکان بیمارستان‌ها به میزان 25 تا 50 درصد در طی اپیدمی‌های ویروس RSV آلوده می‌شوند و این افراد به‌نظر می‌رسند که در انتقال بیمارستانی ویروس نقش داشته باشند. ویروس RSV در اصل از طریق کودکان در سنین مدرسه به افراد دیگر در خانواده منتقل می‌شود. عفونت مجدد با ویروس RSV در همه سنین می‌تواند همراه با علائم باشد، اگرچه کودکان بزرگ‌تر و بالغین معمولاً فقط از یک سندرم سرماخوردگی رنج می‌برند.
علاوه بر ایجاد بیماری در کودکان، RSV به طور فزاینده ای به عنوان یک پاتوژن مهم در افراد مسن شناخته می شود که با ایجاد عفونت، می تواند به افزایش نرخ بستری شدن در بیمارستان در افراد بالای 65 سال و همچنین افزایش نرخ مرگ و میر در سالمندان ضعیف منجرشود. RSV همچنین یک تهدید بیمارستانی هم برای نوزادان و هم در افراد آسیب پذیر و بیمارانی با نقص سیستم ایمنی است. لازم به ذکر است که میزان مرگ و میر بالایی در افراد مبتلا به RSV به دنبال پیوند مغز استخوان یا ریه مشاهده شده است.
ترشحات تنفسی از انسان‌های آلوده می‌توانند ویروس RSV را منتشر کند. ویروس RSV به نظر می‌رسد یکی از عفونی‌ترین ویروس‌هایی باشد که انسان را تحت‌تأثیر قرار می‌دهد. هرچند این ویروس دامنه میزبان وسیعی دارد و در گونه‌های مختلف حیوانی می‌تواند تکثیر یابد و ایجاد عفونت کند ولی انسان‌ها تنها منبع آلودگی برای این ویروس‌ها هستند و تا به امروز هیچ مخزن حیوانی شناخته شده ای برای آن یافت نشده است. اصلی‌ترین مسیر انتشار به‌نظر می‌رسد که با قطره‌های بزرگ و یا از طریق آلودگی وسایل باشد. تماس نزدیک با افراد آلوده یا تماس دستان آلوده به بینی یا مخاط ملتحمه می‌تواند علت خود تلقیحی عفونت با ویروس RSV باشد.
تخمین زده شده است که در سال 2019 در سراسر جهان، 33 میلیون مورد عفونت حاد تنفسی تحتانی مرتبط با RSV و 3.6 میلیون مورد بستری در بیمارستان به علت عفونت با RSV وجود داشته است. همچنین 26300 مورد مرگ و میر ناشی از عفونت حاد تنفسی تحتانی مرتبط با RSV در بیمارستان ثبت شده است. در نوزادان 0 تا 6 ماهه، تخمین زده شده است که حدود 6.6 میلیون مورد عفونت حاد تنفسی تحتانی مرتبط با RSV و 1.4 میلیون مورد بستری در بیمارستان ناشی از عفونت RSV وجود داشته و همچنین 13300 مرگ و میر ناشی از عفونت RSV در بیمارستان ثبت شده باشد. بیشترین موارد این آمار مربوط به کشور های در حال توسعه و کشور های توسعه نیافته می باشد.
گروه های حساس به این عفونت به چهار گروه مهم دسته بندی می شوند:
1- نوزادان 0-6 ماهه
2- نوزادان 6-24 ماهه
3- زنان باردار و مادران شیرده
4- بالغین بالای 65 سال
حساس ترین گروه به این عفونت در وهله اول نوزادان تازه متولد زیر 6 ماه و نوزادان 6-12 ماهه می باشد.
ویروس RSV یک ویروس RNA دار رشته منفی پوشش دار و از خانواده Paramyxoviridae است. ژنوم آن حاوی 10 ژن می باشد که 11 پروتئین را کد می کند. قطعی‌ترین آزمایش شناسایی ویروس RSV جداسازی ویروس در کشت سلولی است. حساس‌ترین آزمایش برای شناسایی ویروس، آزمایش RT-PCR در ترشحات است.
درمان‌های حمایتی شامل حذف مکانیکی ترشحات، طرز قرارگیری مناسب نوزاد، استفاده از اکسیژن مرطوب و کمک‌های تنفسی مکانیکی در بیماری‌های دستگاه تنفسی تحتانی بسیار مهم هستند. داروی ریباویرین برای عفونت‌های ویروس RSV تأیید شده است. دو نوع آنتی‌بادی هم با نام‌های ایمیون گلوبولین خنثی‌کننده RSV (RSV-IVIG) و منوکلونال آنتی‌بادی موشی انسانی شده خنثی‌کننده RSV پالی ویزوماب برای ایمنوپروفیلاکسی بیماری ویروس RSV توصیه شده‌اند.
همان طور که گفته شد ابتلا به این عفونت ویروسی باعث ایجاد ایمنی زایی کامل و جلوگیری از عفونت مجدد و شدید نمی باشد، در نتیجه چنین امری توسعه واکسن را برای گروه های حساس دارای اهمیت بالا می کند. این در حالی است که هرچند تلاش های 50 ساله برای تولید واکسن هنوز موفقیت آمیز نبوده است، لیکن در سال های اخیر تعدادی از کاندیدهای واکسن در حال نزدیک شدن به مرحله نهایی تایید می باشند. تعدادی از مطالعات بر روی ساخت واکسن تخفیف حدت‌یافته، با تزریق از طریق درون بینی متمرکز شده است زیرا آنها پاسخ ایمنی موضعی و منتشر قوی را القا می‌کنند و نیز این نوع تزریق اثر سرکوب‌کنندگی آنتی‌بادی‌های مادری را کاهش می‌دهند. پلت فرم های واکسنی دیگر نظیر وایرال وکتورها نیز در حال گذراندن کارازمایی های بالینی می باشند که نتایج تاکنون امیدوارکننده بوده است.

 

منابع:

1. WHO. Respiratory Syncytial Virus (RSV) disease. :0–3. Available from: https://www.who.int/teams/health-product-policy-and-standards/standards-and-specifications/vaccine-standardization/respiratory-syncytial-virus-disease
2. Li Y, Wang X, Blau DM, Caballero MT, Feikin DR, Gill CJ, et al. Global, regional, and national disease burden estimates of acute lower respiratory infections due to respiratory syncytial virus in children younger than 5 years in 2019: a systematic analysis. Lancet. 2022;399(10340):2047–64.
3. Collins PL, Fearns R, Graham BS. Respiratory syncytial virus: Virology, reverse genetics, and pathogenesis of disease. Vol. 372, Current Topics in Microbiology and Immunology. 2013. 3-38 p.
4. Domachowske JB, Rosenberg HF. Respiratory syncytial virus infection: Immune response, immunopathogenesis, and treatment. Clin Microbiol Rev. 1999;12(2):298–309.
5. مقاله خانم دکتر حوریه سلیمانجاهی. استاد ویروس شناسی دانشگاه تربیت مدرس